U grafičku opremu teksta o ugljenu za grijanje uvrštena je fotografija, skinuta odnekud s internetskih bespuća, jer se u Slavonskom Brodu više ne može uočiti i snimiti. Ugljen preko dvadeset godina ne stanuje ovdje. Grijanje na drva… hrast, bukvu, grab…preživjelo je, ali ugljena više nema. Plin je zamijenio i jednu i drugu vrstu ogrijeva. Teče energija kroz cijevi. Sve je manje kuća iz čijih se dimnjaka veselo izvija sivkasti dim. Dim nastao izgaranjem ugljena posebno se „čuo“, pogotovo kad bi polegao po dvorištima zbog, kako su neki govorili, nevidljive tavanice na koju bi nailazio i zbog koje se nije mogao podići. Nestajanje dima nad gradskim četvrtima zovemo napretkom.
Ne koristi se ugljen u brodskim kućanstvima od zime 1990. godine. Tada su prodane posljednje tone iz TOB-ovih skladiša (Sjećate li se TOB-a?). Godine 1991. započeo je rat, prekinut je prijevoz ugljena, prometne veze, trgovanje i sve ostalo što se dalo prekinuti u nekada zajedničkoj državi. A ugljen je bio na cijeni, jer je dugo „držao“ vatru. Žar od ugljenja imala je veliku kaloričnu vrijednost.
Lignit i mrki ugljen dovozili su se teretnim vagonima na brodski “teretni” kolodvor, i šleperima, najviše iz Bosne, iz tuzlanske Kreke, Breze, a i uvozio se. U Brodu su ga najviše kupovali radnici Đure Đakovića, preko sindikata. Sindikatu se rugalo zbog te njegove nabavljačke uloge, a sada mu se rugaju što više nema nikakvu ulogu. Traktori i kamioni dovozili su kupcima ugljen pred kuće. Minimalno jednu tonu. U toni lignita znalo je biti komada veličine “metar sa metar”, ali našlo se i 150 kila ugljene prašine. Tko je imao vezu na stovarištima TOB-a, dobio bi čisti i kvalitetni ugljen. A onda bi uslijedilo slaganje „u širinu“ po podrumima i šupama. Kasnije, po potrebi, ugljen bi se komadao i oštrom i tupom stranom sjekire, slagao usitnjen u kištre i nosio u stanove i kuće. Neki su ga na više katove zgrada nosili u vrećama. Peći je bilo raznih, ali najzastupljenije su bile iz požeškog Plamena
Nestadoše ugljenski rituali, ostadoše samo u nostalgičarskom imaginariju, čađe je sve manje, snijeg je zato dugo nevin i bijel, ali zato su, kako kaže prijatelj Č. S., duše ljudi sve crnje.
sbperiskop
