Šokantno provokativan, zabranjivan kvazi-autobiografski roman intrigantno kontroverznog židovskog Poljaka Jerzyja Kosińskog (1933-1991), čiji bi impulzivan, furiozan, samo-reinvencijski život i briljantno oštroumna, trickstersko-kameleonska, performativna osobnost zahtijevali zaseban film, Obojena ptica u istoimenoj gotovo trosatnoj mučnoj makabričnoj epopeji Václava Marhoula dobila je svoju beskompromisnu ekranizaciju, s logičnom titulom najkontroverznijeg filma godine.
Pikarsko lutanje židovskog dječaka zaostalim ruralnim krajolicima sirove, blatne, siromašne istočne Europe 2. svjetskog rata, neprihvaćenog od strane seljana, proganjanog od strane Nijemaca, alegorijske obojene ptice iz naslova – koju nakon nanošenja farbe rastrgaju ostale ptice iz vlastitog joj jata, jednako kao što i dječak doživljava primitivnu, izopačenu netrpeljivost ostalih zbog svog sumnjivog različitog izgleda, pa biva izložen svekolikim okrutnostima skiciranima kroz niz progresivno krešendirajućih epizoda sveopće ljudske skrutiniranosti, bešćutnih sadističkih skrnjavljenja nevinih (primjerice životinja) i makabralne dekrepitacije humanosti - završit će se nemilosrdnom, nepomirbenom i vrlo pesimističnom, neuljepšanom slikom ganutljivog gašenja empatičnosti i povjerljivosti odnosno traumama otvrdnutim, uništenim pojedincem. Kosinski nedvojbeno osuđuje slijepo prepuštanje nižim emocijama i posljedičnu brutalnost mase (seljana, raznih vojski, svećenstva, bez razlike) mahom uvjetovanu opasnom i razarajućom manipulativnom općedruštvenom vlastodržačkom klimom, tugujući, jednako kao i Marhoul, za nepovratnim gubitkom nevinosti.
Njihova uznemirujuća, gotovo boschovska infernalna slika genocidnog mentaliteta svakako korespondira s današnjicom, kad je strah od Drugog aktualniji no ikad, a redatelj takvu ciljanu univerzalnost Obojene ptice podcrtava snimanjem na umjetnom panslavenskom jeziku, posljedično spretno izbjegavajući direktno upiranje prstom, odnosno orijentirajući se na šire i nikad precizno locirano slavensko područje (s međunarodnom glumačkom postavom - Harvey Keitel, Stellan Skarsgard, Udo Kier, Julian Sands, Barry Pepper, uz brojne naturščike autentičnih fizionomija, pri čemu je najslabija, možda i jedina slaba karika cjelokupnog djela upravo nedovoljno ekspresivan mladi nositelj glavne uloge Petr Kotlár).
Pritom i moćna, visoko estetična crno-bijela fotografija Vladimíra Smutnýja kao indiferentan, nesuportivan i posvemašnje apatičan promatrač čini začudan, poetičan kontrast potresnim nasilnim zbivanjima aranžiranima poput prekrasnih, efektnih ali mučnih ruralnih tableauxa, dodatno podcrtavajući ovo unikatno djelo koje nikako nije za najširu, ali niti osjetljiviju publiku, kao ni za svačiji ukus.
filmovi
